اتاق تمیز Clean Room و انواع آن

اتاق تمیز چیست

 اتاق تمیز یا کلین روم در واقع فضایی محصور است که در آن ذرات، آلاینده ها و آلودگی های موجود در هوا، دارای حد بسیار کمی می باشند سقف و دیوارهای کلین روم از ساندویچ پانل ها ساخته شده اند. دارای تجهیزاتی هستند که می توانند حجم آلاینده ها را کنترل کنند و در صورت وجود آنها را از بین ببرند و با استفاده از این تجهیزات علاوه بر کاهش آلاینده و ذرات آلوده، رطوبت هوا نیز کنترل می شود. مشخصات اتاق های تمیز با توجه به احتمال وجود میکروب و آلاینده در هر متر مکعب از فضا تعیین می شود. 

 کارکنان نیز از اتاق های تعویض لباس وارد می شوند. کلاه، دستکش، روپوش، کفش ویژه و…بسته به کلاس بندی استفاده می کنند.

 این اتاق ها می توانند در هر صنعتی مورد استفاده قرار گیرند که ذرات کوچک معلق در هوا بر فرآیند تولید محصول کارخانه تأثیر منفی بگذارند. آنها از نظر اندازه و پیچیدگی متفاوت هستند و به طور گسترده در صنایعی مانند ساخت قطعات الکترونیکی، داروسازی، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی و علوم زیستی، و همچنین تولید فرآیندهای حیاتی رایج در هوافضا، اپتیک، ارتش و انرژی اتمی مورد استفاده قرار میگیرند.

پرسنلی که برای کار  انتخاب می شوند، تحت آموزش های گسترده ای در زمینه تئوری کنترل آلودگی قرار می گیرند. آنها از طریق قفل های هوا، دوش هوا و یا بصورت ایزوله وارد اتاق تمیز می شوند و از آن خارج می شوند و باید لباس های مخصوصی بپوشند که برای به دام انداختن آلاینده هایی که به طور طبیعی توسط پوست و بدن تولید می شوند طراحی و محافظت شده است.

انواع اتاق تمیز

کلین روم یک فضای کنترل شده است که برای کارهای حساس و پراهمیت در صنایع مختلف استفاده می‌شود. این فضاها به منظور کاهش ذرات و آلودگی‌های هوا، رطوبت، دما و سایر عوامل محیطی کنترل می‌شوند. این فضاها به صورت سلسله مراتبی بر اساس سطح کنترل و تمیزی دسته‌بندی می‌شوند. در زیر، چندین نوع آن را مورد بررسی قرار میدهیم.

این فضاها مصارف مختلفی دارند و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند، بر اساس میزان اهمیت و حساسیت صنعت مورد نظر دسته بندی میگردند:

•  جهت تولید دارو
•  جهت تولید صنایع غذایی
•  جهت تولید قطعات الکترونیکی
•  جهت انجام عمل جراحی
•  جهت صنایع حساس

جهت ساخت اتاق تمیز نیاز به ساندویچ پانل کلین روم دورو صاف می باشد که یکی از محصولات شرکت کبیر پانل می باشد. این شرکت با بکارگیری مواد اولیه مناسب ورق گالوانیزه و آلومینیوم و آلوزینک و فوم پلی یورتان با دانسیته 40 به بزرگترین شرکت در زمینه تولید ساندویچ پانل کلین روم مبدل شده است.

کلاس های اتاق تمیز

در ایران به جهت بررسی و تایید اتاق های ایزوله و کلین روم از استاندارد GMP استفاده می نمایند. GMP مخفف کلمه Good Manufacturing Practices بوده و مجموعه ای از استانداردها و دستورالعمل هایی است که تولیدکنندگان مواد دارویی ، غذایی و صنایع حساس باید هنگام تولید داروها، وسایل پزشکی و محصولات غذایی به آن پایبند باشند. این استانداردها تضمین می کنند که محصولات به طور ایمن، کارآمد و به طور مداوم تولید می شوند. مقررات GMP توسط آژانس های نظارتی، مانند سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، آژانس دارویی اروپا (EMA) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) اجرا می شود.

اتاق های تمیز از نظر استاندارد GMP به گریدهای زیر دسته بندی می شوند:

• استاندارد GMP کلاس A
• استاندارد GMP کلاس B
• استاندارد GMP کلاس C
• استاندارد GMP کلاس D

از نظر استاندارد ISO به گریدهای زیر دسته بندی می شوند:

• کلاس 1 : برای ساخت اجزا و قطعات میکروالکترونیک که در اندازه های هندسی زیر میکرون  کاربرد دارد.
• کلاس 10 : ساخت نیمه هادی ها ، چیپ های الکتریکی ، آی سی ها و به طور کلی قطعاتی با ابعاد کمتر از 2 میکرون کاربرد دارد.
• کلاس 100 : در ساخت دارو های قابل تزریق ، اتاق عمل های پیوند اعضا ، جراحی مغز و اعصاب و ساخت مدار های الکترونیکی مورد نیاز است.
• کلاس 1000 : در ساخت وسایل نوری با کیفیت بالا ، ژیروسکوپ های دقیق ، مونتاژ یاتاقان های کوچک و مانند این ها مورد نیاز است.
• کلاس 10000 : این کلاس مناسب برای مونتاژ وسایل دقیق هیدرولیکی ، روغنی و پنوماتیکی ، شیر های خودکار ، وسایل دقیق زمانی ( ساعت سازی ) ، دنده های با کیفیت بالا و سایر موارد مشابه است.
• کلاس 100000 : مناسب برای کار های نوری معمولی ، مونتاژ قطعات الکترونیکی ، مونتاژ تجهیزات هیدرولیکی و پنوماتیکی معمولی است.